Εκδήλωση για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων

Σάββατο, 16-11-2024 και ώρα 7.00 μμ, Μουσείο Τσιτσάνη

Ο μηχανισμός των Αντικυθήρων είναι το αρχαιότερο γνωστό υπολογιστικό μηχάνημα. Λειτουργεί με γρανάζια που επιτελούν μαθηματικούς υπολογισμούς. Σχεδιάστηκε και προγραμματίστηκε με βάση τους νόμους της φυσικής, όπως τους αντιλαμβάνονταν κατά την αρχαιότητα, από την εποχή του Πυθαγόρα και μετά, και σε μικρότερο βαθμό από το τέλος της Παλαιολιθικής εποχής (βλ. αστρονομικό προσανατολισμό κτιρίων Σέσλκου, 6500-6000 π.Χ., Διμηνιού κ.ά.). Ο μηχανισμός ήταν πιθανότατα και αστρονομικό ρολόι, καθώς και ένα πλανητάριο με βάση τους νόμους κίνησης κάθε πλανήτη που περιγράφουν αρχαία κείμενα. Ενδιαφέρον είναι ότι ο Μηχανισμός των Αντικυθήρων προσδιόριζε πότε γίνονταν οι Ολυμπιακοί αγώνες με ένα σεληνοηλιακό ημερολόγιο διάρκειας οκτώ ετών, την οκταετηρίδα.

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΟΜΙΛΗΤΗ

Ο Ξενοφών Διονυσίου Μουσάς είναι αστρονόμος, Καθηγητής Φυσικής Διαστήματος Πανεπιστημίου Αθηνών και ένας από τους πρωταγωνιστές στη μελέτη του Μηχανισμού των Αντικυθήρων. Υπήρξε senior visiting research fellow στο Imperial College (20 έτη), Καθηγητής Πανεπιστήμιο Μεξικού, Δ/ντής Αστεροσκοπείου Πανεπιστημίου Αθηνών, επισκέπτης ερευνητής στο Αστεροσκοπείο Παρισίων, ενώ έλαβε βραβεία από τη NASA και την Αμερικανική Εταιρεία Γεωφυσικής. Είναι επίτιμος διδάκτωρ Διεθνούς Ποντιακής Ακαδημίας Παιδείας και Επιστημών Ουκρανίας, συγγραφέας πέντε βιβλίων για τον Μηχανισμό των Αντικυθήρων, πολλών επιστημονικών άρθρων, και έχει επιβλέψει 40 διδακτορικές διατριβές. Τέλος, έχει κάνει πάνω από 2000 ομιλίες και εκατοντάδες εκθέσεις για τον μηχανισμό των Αντικυθήρων σε 15 γλώσσες.

Ο πολιτισμός της εγκατάλειψης

Πηγαίνω στα «βασιλικά κτήματα» καμιά 30αριά χρόνια. Για βόλτα με τα παιδιά μου παλαιότερα, για ατελείωτες ποδηλατάδες με φίλους τα τελευταία χρόνια. Μιλάμε για ένα απέραντο δάσος, 50.000 στρέμματα διάβασα, να περπατάς και να αισθάνεσαι χαμένος στην ευλογημένη αγκαλιά της φύσης. Ατελείωτες σειρές από θεόρατα αιωνόβια δένδρα, κελαηδίσματα σε κάθε βήμα, αναρριχητικά φυτά στους κορμούς, μανιτάρια και κυκλάμινα παντού, σκαμμένη γη από τα αγριογούρουνα και όλο παράξενοι ήχοι μέσα απ’ το θρόισμα των φύλλων. Αν ήσουν τυχερός και δεν έκανες φασαρία, μπορεί να είχες και μια αναπάντεχη συνάντηση με μια οικογένεια ελαφιών.

Στη μέση αυτού του επίγειου παραδείσου –που αγόρασε έναντι 300.000 δραχμών το 1871 ο βασιλιάς Γεώργιος Α΄ από την οικογένεια Σούτσου– ζούσαν τα καλοκαίρια οι Ελληνες βασιλείς, τα παιδιά και τα εγγόνια τους. Το παλιό θερινό ανάκτορο –σκιά της παλιάς δόξας του– υπάρχει και τώρα. Οχι τίποτα υπερβολικό ή ακραίο, ένα μεγάλο διώροφο σπίτι με κεραμίδια, με μια υπέροχη μαρμάρινη σκάλα που οδηγεί στην πισίνα. Αλλά και κάποια πρόσθετα πέτρινα οικήματα-ξενώνες, μαζί με έναν αγροτικό οικισμό από βοηθητικά κτίρια διαφόρων χρήσεων – ένα οινοποιείο (που ζητάει χρόνια τώρα να το αναμορφώσει ο Γιάννης Μπουτάρης), ένα τυροκομείο, κάποια εργαστήρια αλλά και χώροι αποθήκευσης. Ολα αφημένα στην τύχη τους και στις διαθέσεις κάθε λογής πλιατσικολόγων και βανδάλων.

Αυτό το απίθανο πάρκο, λοιπόν, οποιαδήποτε άλλη χώρα στον κόσμο θα το προφύλασσε ως κόρην οφθαλμού και θα το έκανε κτήμα αναψυχής με μουσείο, εστιατόρια και πολυτελείς ξενώνες. Εμείς το αφήσαμε να καταρρεύσει. Κάποιοι λένε ότι φταίει το αδιευκρίνιστο καθεστώς της περιοχής. Ομως το κτήμα και τα κτίρια έγιναν περιουσία του Δημοσίου το 2002. Γιατί η πολιτεία δεν έκανε τίποτα απολύτως γι’ αυτόν τον θησαυρό της φύσης τα είκοσι αυτά χρόνια; Γιατί δεν ζητούσε βοήθεια από χορηγούς ή ιδιωτικές εταιρείες να μεταμορφώσουν τον χώρο, αν εκείνη δεν μπορούσε;

Δυστυχώς εδώ φαίνεται η αδυναμία των πολιτικών να αντιληφθούν τι πραγματικά έχει αξία σε αυτή τη χώρα. Αλλά και η απερίγραπτη αδιαφορία της κρατικής μηχανής να προφυλάξει την περιουσία των Ελλήνων – όποια κυβέρνηση και να είναι στην εξουσία.

Εξάλλου δεν είναι μόνο το Τατόι. Παραδείγματα, πολλά. Ενα από τα πιο κραυγαλέα: o Ναός του Επικούριου Απόλλωνα στις Βάσσες. Ενας τεράστιος πέτρινος ναός φτιαγμένος από τον Ικτίνο το 420 π.Χ., μέσα στα βουνά της Πελοποννήσου. Εχει ανακηρυχθεί Μνημείο Παγκόσμιας Κληρονομιάς από την UNESCO, παραμένει όμως ουσιαστικά εγκαταλελειμμένος, με ένα ειδικό, υποτίθεται, πλαστικό στέγαστρο εδώ και 35 χρόνια! Αν βρισκόταν σε μια σοβαρή χώρα, θα ήταν στο αρχαιολογικό της επίκεντρο, με εκατομμύρια επισκέπτες απ’ όλο τον κόσμο να τον θαυμάζουν εκστατικοί κάθε χρόνο.

Δυστυχώς στη χώρα μας αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις έχουν άλλες, μικροπολιτικές σκοπιμότητες. «Σκοτώνονται» για την αισθητική του δαπέδου στην είσοδο του Παρθενώνα αμφισβητώντας τον Μέγα Μανόλη Κορρέ, που πέρασε 25 χρόνια της ζωής του στις σκαλωσιές του μνημείου, ή παίζουν πολιτικά παιχνίδια με την ενδεχόμενη συμφωνία Αθήνας – Βρετανικού Μουσείου για την επιστροφή των Γλυπτών του Παρθενώνα ή για την ολοκλήρωση ή όχι της ανασκαφής του λόφου Καστά στην Αμφίπολη.

Πρόσφατα, περνώντας από τις Θερμοπύλες –πασίγνωστες σε όλο τον πλανήτη από τους «300» και τη θρυλική μάχη του 480 π.Χ. μεταξύ των ελληνικών και των περσικών στρατευμάτων– με πήγαν στις θερμές πηγές από τις οποίες πήρε η περιοχή το όνομά της. Θερμά λουτρά υπέροχα, που τρέχουν από αρχαιοτάτων χρόνων δίπλα στις «πύλες» όπου έγινε η πιο γνωστή, ίσως, μάχη της αρχαιότητας. Οποιος φθάσει στο σημείο βλέπει την απότομη μορφολογία του εδάφους, τα δύσβατα περάσματα, το πελώριο βουνό από πάνω, και μπροστά του τους 300 Σπαρτιάτες, τους 700 Θεσπιείς και τους άλλους οπλίτες ελληνικών πόλεων να γυμνάζονται και να ετοιμάζουν τα όπλα τους για να αντιμετωπίσουν ένα ακόμη κύμα των 80.000 του Ξέρξη. Είναι η ωραιότερη ιστορία για την αρχαία Ελλάδα που μπορεί κανείς να διηγηθεί στους εκατοντάδες χιλιάδες ταξιδιώτες που περνούν με τα αυτοκίνητά τους σε απόσταση 500 μέτρων και σταματούν πάνω στην εθνική οδό για να χαζέψουν το άγαλμα του Λεωνίδα. Καμία φαντασία όμως. Και καμία έγνοια για τον ιερό αυτό χώρο. Γιατί, δυστυχώς, παντού –στις πηγές και στα κτίρια που κάποτε χρησιμοποιούνταν για τα θερμά λουτρά– υπάρχουν σήμερα σκουπίδια-βουνό, εγκατάλειψη, παρακμή και μιζέρια. Ευτυχώς η χώρα κρίνεται από τον πολιτισμό των προγόνων μας κι όχι από τον δικό μας.

Αντέχοντας μέσα στον χρόνο

«Αντέχοντας μέσα στον χρόνο: ο Ελληνισμός στα 200 χρόνια από την Επανάσταση του 1821 και στα 3.500 χρόνια της καταγεγραμμένης Ιστορίας του» ήταν το πολύ ενδιαφέρον θέμα που ανέπτυξε το απόγευμα του Σαββάτου στο Πνευματικό Κέντρο η σημαντική Ιστορικός και Τακτική Καθηγήτρια του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ) κα Μαρία Ευθυμίου ως προσκεκλημένη από την Τρικαλινή Λέσχη Προβληματισμού.

Η ομιλήτρια αναφέρθηκε στα 200 χρόνια από την Επανάσταση αλλά και στα ισχυρά σημεία του Ελληνισμού σε αυτά τα 200 χρόνια όπως και στα 3.500 χρόνια που γνωρίζουμε την Ελληνική ιστορία καθώς «μαζί με τους Κινέζους ανήκουμε στους δύο λαούς του κόσμου που έχουνε το προνόμιο να μπορούν να παρακολουθήσουν την ιστορία τους επί 3.500 χρόνια λόγω του γεγονότος ότι η γλώσσα τους γράφεται όλα αυτά τα χρόνια». Η κα Ευθυμίου στάθηκε τόσο στο πολύτιμο και ισχυρό σημείο της γλώσσας, τη γραπτή της εκφορά και τη λογιοσύνη για τον Ελληνισμό όσο και στην εμπορική μας δραστηριότητα που κυρίως με τη ροπή προς τη θάλασσα, τη ναυτοσύνη και την πολύπλευρη διασπορά έπαιξε σπουδαίο ρόλο κατά τη διάρκεια των τεσσάρων χιλιετιών της καταγεγραμμένης Ιστορίας του.

Ακολούθησε πλούσιος διάλογος μεταξύ της ομιλήτριας και του πολυπληθούς κοινού.